آشنایی با روشهای تکثیر گیاهان

اگر شما نیز از علاقه مندان به پرورش گل و گیاه هستید در این مقاله می توانید با روشهای مختلف تکثیر آشنا شوید .

تکثیر با پیوند زدن

^{یکی دیگر از روش های تکثیر گیاهان روش پیوند زدن است. در این روش بخشی از یک گیاه جدا و روی یک گیاه بالغ دیگر قرار می دهند به طوری که با یکدیگر جوش خورده و پیوند برقرار می کنند. گیاه دوم نقش تکیه گاه را ایفا و به تغذیه و تکثیر گیاه اول کمک می کند.}

تکثیر با بذر

^{این روش به کمک دانه و بذر گیاه جدید تولید می شود. این روش تقریبا ساده است و به تجهیزات خاصی هم نیاز ندارد. گیاهانی که از این طریق تکثیر می شوند تفاوت هایی با والد خود دارند. البته تکثیر جنسی گاه با دخالت انسان در بذور نیز همراه است. به طور مثال غلاف دانه گیاهانی مانند قهوه برای جوانه زنی به زمان نیاز دارند و کشاورزان با اصلاح بذر این زمان را کاهش می دهند.}

^{برای کاشت بذر بایستی خاک تازه و دمایی متعادل را در نظر بگیرید. این کار در شرایط گلخانه ای راحت تر است. از جمله گیاهان مناسب برای تکثیر از طریق بذر می توان به نخل مرداب، گل داوودی، گل مرغ بهشتی و گل ژریرا اشاره نمود.}

تکثیر با کشت بافت

^{این روش زمان بر، هزینه بر و دانش محورترین شیوه تکثیر گیاهان به شمار می رود. در این روش از مهندسی ژنتیک کمک گرفته شده و گیاه در محیط آزمایشگاهی رویش پیدا می کند.}

تکثیر پاجوش یا پاگیاه

^{این روش بسیار ساده بوده و بیشتر برای گیاهان آپارتمانی استفاده می شود. در روش پاجوش بخشی از ریشه های سبز شده در کنار ساقه گیاه را جدا و سپس آن را دوباره می کارند تا به گیاه کامل و مجزایی تبدیل شود. قابل ذکر است در کنار ساقه اصلی برخی گیاهان تعدادی گیاه کوچکتر نیز رشد می کنند که اصطلاحا پاجوش یا پاگیاه نام دارند.}

^{این پاجوش همه مشخصات گیاه مادر را دارد و تنها تفاوتش اندازه کوچکتر نسبت به گیاه مادر است. البته باید دقت کنید که گیاه کوچک به اندازه کافی ریشه دار شده باشد وگرنه نمی تواند زنده بماند.به این ترتیب پاجوشی را انتخاب که چند ماه از عمرش گذشته باشد و بزرگ شده باشد.}

^{بعد به کمک یک چاقو استریل آن را از گیاه مادر جدا و به گلدانی جدید با خاک تازه انتقال دهید. از جمله گیاهانی که با این روش قابل تکثیر است می توان به تیلاندزیا، آلوئه ورا، آچوریا، هاوورتیا،پیله‌ قاشقی، تاج کمالی و گلدان نقره ای اشاره کرد.}

تکثیر با روش قلمه زدن

^{در این روش از انواع روش های تکثیر گیاهان بخشی از گیاه که قابل رشد است از گیاه مادر جدا و در بستری مستقل کاشته می شود تا گیاهی کامل حاصل شود. قلمه زدن بر حسب انواع گیاه با روش های مختلفی صورت می گیرد. در این روش بعد از انتخاب گیاه ساقه مناسبی از آن را با قیچی جدا و در یک هورمون ریشه زایی قرار می دهند تا سریعتر ریشه زده و بکارند.  در روزهای ابتدایی کشت نیز لازم است روی گیاه با پلاستیک پوشانده شود.}

^{در روش تکثیر گیاهان با قلمه زدن ساقه یا شاخه باید ساقه ای انتخاب شود که قوی و سالم باشد. عموما ساقه با اندازه ۱۰ تا ۱۵ سانتی متری کافی بوده و بهتر است برش را از زیر گره ساقه و محل اتصال برگ به ساقه انجام داد. در ضمن این برش را با یک قیچی تیز و تمیز انجام دهید تا ساقه آلوده نشود. بعد برگ های قسمت پایینی ساقه را جدا و دقت کنید که قلمه بریده شده را روی میز یا محل آلوده ای قرار ندهید، زیرا شدیدا مستعد جذب آلودگی است.}

^{قلمه زدن به روش های مختلفی انجام می شود. از جمله این روش ها عبارت است از:}

• ^{قلمه ساقه خشبی: این نوع قلمه عموما از درختانی که در پاییز به خواب می روند مانند انگور، انار، توت و… گرفته می شود. در این روش قلمه باید در فصل زمستان و در فصل استراحت گیاه تهیه شود و از چوب چند ساله درخت که سخت شده صورت بگیرد.}
• ^{قلمه ساقه یا چوب نیمه خشبی: این روش معمولا برای درختان همیشه سبز یا برخی مرکبات انجام می شود. بهتر است این نوع قلمه در انتهای بهار یا اوایل تابستان گرفته شود. در این روش از شاخه هایی استفاده که هنوز کاملا سخت و چوبی نشده اند.}

• ^{قلمه از ساقه یا چوب نرم: این روش عموما برای گیاهانی مناسب می باشد که در حال رشد هستند و هنوز شاخه های آن‌ها نرم و تازه است. گیاهانی مانند افرا یا ماگنولیا با این روش تکثیر می شوند. بهترین زمان برای جدا سازی قلمه ها به این روش در بهار و زمانی است که شاخه های جدید و در حال رشد شروع به رویش کرده اند.}
• ^{قلمه علفی: این روش دقیقا روشی برای تکثیر گیاهان داخل خانه و آپارتمانی می باشد. تقریبا تکثیر تمام گیاهان آپارتمانی که به روش قلمه ساقه انجام می شود از روش قلمه علفی است. در این روش از ساقه های تازه و گوشتی گیاه قلمه گرفته شده به طوری که برگ‌هایی روی آن باقی بماند.}

^{در صورتی که قلمه را از گیاهان خانواده کاکتوس یا ساکولنت انتخاب کرده اید باید صبر کنید این قلمه حدود چند ساعت یا یک روز در بیرون از خاک استراحت تا قسمت بریده شده پینه بسته بعد خشک شود. در این صورت قلمه و تکثیر موفقیت آمیز می شود. در ضمن تایمی که قلمه بتواند ریشه بزند به نوع گیاه بستگی دارد.}

^{اگر قلمه ها در خاک قرار دارند با کنار زدن آرام خاک می توان وضعیت ریشه ها را بررسی کرد. اگر ریشه حدود سه سانتی متر شده بود بهتر است گیاه را به گلدان جدید انتقال داد. سخترین بخش کار انتقال گیاه از محیط شدیدا مرطوب که مناسب ریشه بوده به محیط خشک تر است.}

^{به این ترتیب بهتر است در هفته های اول بعد از انتقال گیاه آن را مرتب بررسی و از یک کود محلول در آب برای تغذیه گیاه استفاده کنید. بعد ماهی یک بار کوددهی صورت گیرد. پس از این که گیاه رشد مناسبی پیدا کرد در بهار و تابستان هفته ای دو مرتبه و در پاییز ماهی یک مرتبه کوددهی انجام شود.}

^{از جمله گیاهان مناسب برای تکثیر به روش قلمه ساقه می توان به گیاه بگونیا، درخت ساقه ذرتی، یوکا، پتوس، سلمک، پیرگیاه، درخت اژدها و … اشاره نمود. برخی گیاهان را می توان از طریق قلمه برگ تکثیر کرد. از جمله بنفشه افریقایی، کاکتوس تعطیلات، سنسوریا، گیاه یشم،زامیفولیا و … .}

^{در این روش با توجه به نوع گیاه برگ آن را با قیچی استریل جدا و صبر کنید چند ساعت و حدودا یک روز استراحت کند تا محل بریده شده خشک و پینه ببندد. بعضی گیاهان مانند سنسوریا برگ های بزرگی دارند و می توان آن را به بخش های کوچک تقسیم و از همه به عنوان قلمه استفاده کرد.}

^{بعد از آماده شدن برگ ها سمت بریده شده و پینه بسته را به صورت ایستاده در خاک یا آب قرار دهید. دقت کنید بیشتر قسمت های برگ بیرون از سطح آب یا خاک باشد تا پوسیده نشود و بتواند فتوسنتز مورد نیاز خود را انجام دهد. همین که چند سانتی متر از برگ داخل آب یا خاک است و تکیه گاه لازم را داشته تا سقوط نکند کافی می باشد.}

خوابانیدن ساقه

^{از انواع روش های غیر جنسی تکثیر گیاهان روش خوابانیدن ساقه می باشد که در آن یک ساقه بدون این که از گیاه مادر جدا شود ریشه دار شده بعد اتصال آن را از گیاه مادر قطع می کنند. تغذیه ساقه تا موقع ریشه دار شدن توسط گیاه مادر صورت می گیرد. در برخی گیاهان این اتفاق به صورت طبیعی روی می دهد ولی می توان با روش هایی این فرایند را سرعت بخشید.}

^{به طوری که با زخم کردن یک طرف ساقه یا کاملا خمیده کردن آن تکثیر انجام می شود. دقت کنید ریشه هایی که به روش خوابانیدن برای تکثیر گیاه تولید می شوند ضعیف و کوچک هستند و به مراقبت نیاز دارند. برای مراقبت از این ریشه ها بهتر است گیاه تازه جدا شده را با پلاستیک شفاف بسته بندی تا رطوبت بالایی برای آن فراهم شود و ریشه ها رشد بیشتری یافته و قدرت تامین غذای گیاه را به دست بیاورند. پس از گذشت مدتی که ریشه ها به اندازه کافی رشد کردند آن ها را به خاک انتقال دهید.}

تقسیم گیاه

^{تقسیم گیاه ساده ترین انواع روش تکثیر گیاهان به شمار می رود. در این روش ریشه یک گیاه چند ساله را به بخش های مختلفی تقسیم کرده بعد اقدام به کاشت مجدد هر یک از بخش ها می نمایند تا گیاه جدیدی رشد نماید. به عبارتی در این روش کافی است گیاه را از گلدان خارج کرده و به آرامی ریشه آن را به چند بخش تقسیم کنید.}

^{دقت کنید هر بخش از گیاه باید توپ ریشه خود را داشته باشد وگرنه نمی تواند مواد مغذی را جذب و خشک می شود. از گیاهان مناسب برای این روش می توان به برگ عبایی، کوکب، زنبق سرخس برگ شمشیری، شبدر بنفش، گل کوزه ای، زبان مادر شوهر، گل گندمی، گیاه کالاتیا، گل چمچمه ای و گل گندمی اشاره کرد.}

جداسازی پیازچه

^{جداسازی از  انواع روش های تکثیر غیر جنسی گیاهان به شمار می رود و در این روش از پیاز یا کورم استفاده می شود. در گیاهانی مانند لاله و سوسن تکثیر از این طریق صورت می گیرد. برای این کار انشعابات تازه و جدید پیاز گیاه را جدا و در بستر جداگانه ای می کارند. روی پیاز برخی از گیاهان نیز پیازچه هایی می روید که می توان آن ها را جدا و در بستری جداگانه کاشت.}

قوانین تکثیر گیاهان

^{در راستای تکثیر گیاهان دقت به قوانین و اصول زیر حائز اهمیت می باشد.}

• ^{قلمه ها و گیاهان جوان به مراقبت بیشتری نسبت به گیاهان بالغ نیاز دارند.}
• ^{خشک شدن بیش از حد خاک سبب می شود گیاه جوان به راحتی از بین برود.}
• ^{در صورتی که ریشه دهی گیاه در خاک است از خاک مناسب استفاده و اگر در آب ریشه دهی انجام می شود از آب فاقد کلر و املاح معدنی استفاده شود.}
• ^{به کار گیری هورمون های رشد برای ریشه دهی و تکثیر گیاهان شانس موفقیت این کار را افزایش می دهد ولی ضروری نیست.}
• ^{در طول فرایند تکثیر همه ابزار مورد استفاده مانند قیچی، چاقو، گلدان و … بایستی تمیز و استریل گردند.}